การเขียนสคริปหรือบทวิทยุกระจายเสียงเพื่อการประชาสัมพันธ์

[admin]

บทวิทยุกระจายเสียงเพื่อการประชาสัมพันธ์ หมายถึง บทรายการวิทยุกระจายเสียงที่ใช้ในการประชาสัมพันธ์เผยแพร่ข่าวสารข้อมูลต่าง ๆ ของหน่วยงาน องค์กร และสถาบัน องค์ประกอบของบทวิทยุกระจายเสียงประกอบด้วยส่วนสำคัญ 3 ส่วน คือ ส่วนหัว ส่วนเนื้อหา และส่วนปิดท้าย
        การเขียนบทวิทยุกระจายเสียงเพื่อการประชาสัมพันธ์มีลำดับขั้นตอน คือ พิจารณาวัตถุประสงค์ในการประชาสัมพันธ์ วิเคราะห์กลุ่มผู้ฟัง กำหนดแนวคิดรายการ กำหนดรูปแบบรายการ กำหนดเนื้อหาของรายการ การค้นคว้า กำหนดโครงเรื่องและเรียบเรียงเนื้อหาเพื่อเขียนบท และตรวจทานบท
      การใช้ภาษาในการเขียนบทวิทยุกระจายเสียงต้องใช้ภาษาสามัญที่ง่าย ชัดเจน ไม่ยอกย้อนวกวน ไม่มีคำยากหรือยุ่งจนเกินไป ไม่มีตัวเลขมาก ๆ ชวนให้สับสน ไม่มีคำแสลง ต้องเป็นภาษาที่สุภาพ ประโยคสั้นกะทัดรัดได้ความสมบูรณ์ หลีกเลี่ยงคำสันธานทั้งหลายที่ทำให้ประโยคยืดเยื้อ วกวนไม่รู้จบ ฟังแล้วไม่เข้าใจและน่าเบื่อหน่าย
       การเขียนเพื่อการประชาสัมพันธ์ทางวิทยุกระจายเสียงที่เป็นที่นิยม คือ การเขียนสปอตเนื่องจากใช้เวลาในการนำเสนอไม่นาน แต่ได้เนื้อหาใจความตามที่ผู้ส่งสารต้องการ รวมทั้งยังสามารถดึงดูดใจผู้รับสารเป้าหมายได้ดี
      เสียงประกอบ มีหน้าที่หลายประการ คือ บอกเวลา บอกทั้งสถานที่และช่วงเวลา เสียงบอกการกระทำหรือบอกผลของการกระทำ เสียงประกอบช่วยสร้างบรรยากาศ เสียงประกอบเสดงสัญลักษณ์ถึงสิ่งหนึ่งสิ่งใด และเสียงประกอบสร้างมิติแปลก ๆ  การใช้เสียงประกอบควรมีข้อที่ควรระมัดระวัง คือ อย่าใช้นานเกินไป นึกถึงหลักของความเป็นจริง และเสียงบางเสียงไม่ได้บอกผู้ฟังอย่างชัดเจนว่าคืออะไรซึ่งอาจก่อให้เกิดความสงสัยจากผู้ฟัง
   การใช้เสียงในการอ่านสปอต
     ในการอัดเสียงบรรยาย ถ้าเราทำเสียงราบเรียบเกินไป  ก็จะทำให้แบรนด์ไม่น่าจดจำ เหมือนพูดบ่นไปเรื่อยๆ  ลูกค้าอาจจะฟังได้ แต่ไม่สามารถฟังได้จนจบลองนึกถึงคนพูดบรรยาย ถ้าบรรยายเรียบๆ เอื่อยๆ เนือยๆ คนฟังก็คงจะค่อยๆเคลิ้มหลับไปในที่สุด หรือไม่สนใจสิ่งที่พูดเลย
วิธีที่จะแก้ปัญหาเสียงโมโนโทน หรือ พากย์เสียงบรรยาย Voice Over ให้มีเสน่ห์ขึ้น นั้นก็คือ  'การเน้นคำ' และ 'ระดับเสียง'
'การเน้นคำ' และ 'ระดับเสียง' เป็นคำสองคำที่ทำให้เกิดความหมายที่แตกต่างกันมากอธิบายทั้งสองแบบได้ดังนี้

1.   การเน้นคำ
การเน้นคำ คือ การเน้นคำที่ผู้โฆษณาหรือลูกค้าต้องการให้ผู้ฟังได้ยิน คำที่เราควรเน้น อย่างเช่น ชื่อแบรนด์ ชื่อเจ้าของบริษัท ชื่อบริษัท   หรือการเน้นคำต่าง ๆ ที่เป็นกริยาที่ดึงดูดความสนใจพวกเขา เพื่อให้เข้าถึงวัตถุประสงค์ในการรับข้อความ คำที่สะกดใจคน เช่นคำว่า ห้ามพลาด ! ด่วน! มีจำนวนจำกัด! ฟรี! เป็นต้น
2.ระดับเสียง
ระดับเสียง เป็นการสร้างจังหวะลีลา ที่เหมาะสมกับเนื้อหาของข้อความที่ต้องการจะสื่อเช่น ลูกค้าอยากได้อารมณ์แบบทางการน่าเชื่อถือ คุณก็อาจจะใช้คียโทนต่ำ หรือเสียงพูดปกติ แต่ใส่มาดสุขุมเข้าไป  หรืออารมณ์สดใส สนุกสนาน คุณอาจจะใช้คีย์โทนสูงเพื่อ ทำให้เสียงเด็กกว่าอายุจริง และใส่อารมณ์สนุกสนานไปด้วยตอนที่อัด
      งานแต่ละงานไม่เหมือนกัน เอกลักษณ์ของแต่ละสคริปต์ก็ไม่เหมือนกัน  ดังนั้น เราต้องทำความเข้าใจกับบทของคุณอย่างแท้จริงว่า เราต้องการส่งสารนี้ถึงใคร และต้องการการตอบสนองอย่างไรจากพวกเขา
บ่อยครั้งหลายคนอ่านสคริปต์ โดยมีการไล่เสียงขึ้นและลงอย่างไม่มีเหตุไม่มีผล และมีการเน้นคำที่ผิดจุด หรือไม่ควรเน้นเลยซึ่งเป็นเรื่องยากเสมอที่ใครจะทนฟังการอ่านแบบนั้นชนิดนั้น เพราะมันจะไม่เป็นธรรมชาติเลย
 การอ่านข้อความบรรยายให้ประสบความสำเร็จ คุณต้องเข้าใจเนื้อหา แล้วจึงดีไซน์เสียงออกมา เน้นในสิ่งที่ควรเน้น ไม่ใช่เน้นทุกคำอย่างไม่มีเหตุผล  หรือ  อ่านบรรยายนิ่งๆ ไม่มีเน้นอะไร คนฟังฟังแล้วก็หลับไป
การอ่านแบบนั้น มาจากการที่คุณไม่เข้าใจว่าคุณจะสื่ออะไรให้ลูกค้าฟัง และคุณไม่เข้าใจบทว่าต้องการสื่ออะไร Announcer อาชีพนั้น คุณจำเป็นต้องวิเคราะห์ประโยค  เพื่อหาความหมายหรือเจตนาที่แท้จริงของข้อความก่อน แล้วจึงบอกเล่าเรื่องราวของข้อความนั้น
      การฝึกเน้นคำ และ ฝึกใช้โทนเสียงให้เหมาะสม จะทำให้คุณกลายเป็นผู้บรรยายที่พากย์เสียงได้อย่างมีเสน่ห์ น่าติดตามฟัง
 วิธีการฝึก
    ไม่ว่าคุณจะกำลังทำงานกับสคริปต์พากย์เสียงประเภทไหนก็ตาม เมื่อได้สคริปต์มาแล้ว ก่อนที่จะอัดเสียงหรือ พากย์เสียง  คุณควรอ่านทำความเข้าใจ ในใจหนึ่งรอบ เพื่อให้รับรู้ว่า ข้อความนี้กำลังจะสื่ออะไร จากนั้น  ซ้อมอ่านให้คล่องปาก  ก่อนการอัดเสียง Voice Over
เมื่อคุณเข้าใจข้อความที่กำลังจะสื่อแล้ว คุณก็เน้นคำได้ถูกความหมาย และอ่านข้อความบรรยายเหล่านั้น ให้คนฟังเข้าใจได้อย่างถูกต้อง
วิธีแก้ปัญหาเสียงสั่นเครือ ในทางปฎิบัติฉบับ นักพากย์เสียง มีดังนี้ค่ะ
1.   ก่อนการอัดเสียงเราต้องหายใจให้เต็มปอด  เพื่อให้ร่างกายมีลมเพียงพอ เราต้องเติมลมเข้าไปเพื่อให้ปอดได้รับออกซิเจน เมื่อลมมีเพียงพอ เสียงก็จะไม่สัั่น
2.   วอร์มเสียงก่อนอัด
3.   เปิดคอ
4.   ใช้เสียงให้เต็มที่ อ้าปากให้กว้างๆเสียงจะได้มีพลัง
5.   เมืื่อรู้สึกเสียงสั่นให้หยุด อย่าฝืนใช้เสียงต่อเพราะมันจะยิ่งสั่น  ให้เราทำการเติมลมเข้าไปใหม่ เพื่อให้พลังในการใช้ในการออกเสียง
6.   อ่านให้ช้าๆ ไม่ต้องเร่ง พอลมจะหมดให้ทำการเติมลมเข้าไปใหม่ แล้วค่อยอ่าน ไม่ต้องเร่งฝืน
7.   ก่อนจะอ่านประโยคยาวๆ ให้ทำการเติมลมเข้าไปก่อน
8.   ก่อนอ่านทุกครั้ง ให้ทำการอ่านในใจ พร้อมแบ่งขีดวรรคตอนให้เรียบร้อย เพื่อทำความเข้าใจในบท และเมื่อเห็นสัญลักษณ์แบ่งวรรค ก็ให้ทำการเติมลมเข้าไปเพื่อจะได้เสียงไม่แผ่ว และมีลมในการอ่านประโยคต่อไป เสียงก็จะไม่สั่น
9.   อย่าอ่านหนังสือแบบกระซิบ เมื่อลมจะหมด ให้หยุดเติมลม อย่าไปฝืนอ่าน จนเหมือนอ่านกระซิบ
10.   อย่าไปกลัว
11.   สู้กับมัน
12.   จิตใจเราต้องพยายามผ่อนคลายความกังวลทุกอย่าง อย่ากดดันตัวเอง ให้คิดเสมอว่าคนเราผิดพลาดกันได้ อ่านผิดก็ไม่เป็นไร
"เสียงสั่นเครือเนื่องจากความกดดัน และความเครียดในใจ อันนี้ต้องแก้ต้องร่างกายและจิตใจ
เราต้องปลดล๊อคความกลัวในใจให้ได้ ต้องสู้กับมันอย่าไปกดดันตัวเอง   เราต้องให้เวลาตัวเองในการแก้ไขปัญหานี้"



สรุปการอ่านสปอตโฆษณา
การนําเสนอสปอตโฆษณาหรือประชาสัมพันธ์ในรายการวิทยุกระจายเสียงให้มีความน่าสนใจ หากผู้ผลิตรู้จักเลือกนําเสนอในรูปแบบที่แตกต่าง แปลกใหม่ การใช้นํ้าเสียงลีลาในการอ่านสปอตจึงมีส่วนสําคัญในการดึงความสนใจจากผู้ฟัง หรือมีส่วนในการกระตุ้นยํ้าเตือนให้ผู้ฟังจดจําได้ ดังนั้น เทคนิคการอ่านสปอตโฆษณาจึงมีแนวทางที่สามารถทําได้ง่าย ๆ โดย
5.1 เมื่อมีบทโฆษณ าแล้ว ควรศึกษาวัตถุประสงค์ของสปอตโฆษณาหรือประชาสัมพันธ์ชุดนั้นว่าต้องการสื่ออะไรแก่ผู้ฟัง เช่น เพื่อโน้มน้าวใจ เพื่อขอความร่วมมือ เพื่อแจ้งให้ทราบ เพื่อขายสินค้า เพื่อเสนอแนวคิดใหม่ และเพื่อสร้างความสงสัยให้หันกลับมาฟังอีกครั้ง
5.2 ตีความหมายหรืออารมณ์ของสปอต เช่น อารมณ์สนุกสนาน อารมณ์จริงจังอารมณ์อ่อนหวานไพเราะ เป็นต้น เพื่อให้การอ่านสปอตเข้าถึงอารมณ์ของเนื้อหา
5.3 เลือกเสียงที่เหมาะกับสปอตชุดต่าง ๆ เช่น การเลือกเสียงผู้ชายหรือผู้หญิงที่เข้มแข็ง จริงจัง เป็นทางการ ในสปอตรณรงค์การเลือกตั้ง การเลือกเสียงสนทนาหลากหลายระหว่างเด็ก ผู้ใหญ่ วัยรุ่น ในสปอตโฆษณาไอศกรีมสเวนเซ่นส์
5.4 การอ่านสปอตโฆษณาใช้เทคนิคคล้ายกับการแสดงละครวิทยุ (over action) ที่ต้องมีสีสัน สมจริงสมจังในพฤติกรรมที่สะท้อนออกมา
คุณสมบัติ "นักพากย์" (Voice Artist) "ผู้ประกาศ" (Announcer)
1.   ไม่จำกัดวุฒิการศึกษา เพียงแค่อ่านหนังสือออก
2.   อ่านเก่ง เว้นจังหวะได้ดี
3.   เสียงชัด ฉะฉาน ชัดถ้อยชัดคำ
4.   ควบคุมการหายใจได้เก่ง
5.   มีอารมณ์ร่วมกับบทบาทได้หลากหลาย ตีบทได้แตก
6.   พากย์ได้หลายเสียง
7.   ชอบดูหนัง ซีรีส์ การ์ตูน โฆษณาต่างๆ
8.   ฝึกทุกวัน





การเขียนสปอต (Spot) วิทยุโทรทัศน์เพื่อการประชาสัมพันธ์
________________________________________
สปอตวิทยุโทรทัศน์เป็นงานเขียนรูปแบบหนึ่งที่ได้รับความนิยมในการนำไปใช้ในการประชาสัมพันธ์ เนื่องจากใช้เวลาในการออกอากาศไม่นาน และสามารถเรียกร้องความสนใจผู้ชมได้เช่นเดียวกับสปอตโฆษณาทางวิทยุโทรทัศน์ แต่แตกต่างกันที่วัตถุประสงค์ กล่าวคือ สปอตวิทยุโทรทัศน์เพื่อการประชาสัมพันธ์นั้น มีจุดมุ่งหมายเพื่อจูงใจให้ผู้ชมเกิดความรู้สึกเห็นแก่ประโยชน์ส่วนร่วมหรือคล้อยตามไปด้วย เป็นการให้ข่าวสารเกี่ยวกับหน่วยงาน เป็นการส่งเสริมภาพลักษณ์เชิงบวก เป็นการแก้ไขภาพลักษณ์เชิงลบ หรือเพื่อเป็นการรณรงค์เฉพาะกิจ (อุบลวรรณ ปิติพัฒนะโฆษิต, 2545, หน้า 131)
การเขียนสปอตวิทยุโทรทัศน์เพื่อการประชาสัมพันธ์ จะมีความยากตรงที่สั้น แต่ต้องให้ได้ใจความ โดยต้องระบุภาพให้สื่อความหมายได้ตรงกับวัตถุประสงค์ที่ผู้เขียนต้องการครบถ้วนสมบูรณ์ และใช้การลำดับตัดต่อภาพ รวมทั้งใช้เทคนิคพิเศษทางภาพต่าง ๆ เข้าช่วย ตลอดจนการใช้เสียงบรรยาย เสียงดนตรี เสียงประกอบ หรือแม้แต่ความเงียบต้องผสมผสานกลมกลืนไปด้วยกัน
ในการเขียนสปอตวิทยุโทรทัศน์เพื่อการประชาสัมพันธ์ ผู้เขียนบทอาจอาศัยวิธีการเขียนได้หลายวิธี เช่น การใช้เหตุผล  การเร้าอารมณ์ให้เหมาะสมกับกลุ่มผู้ชม การใช้บุคคลเป็นสื่อ โดยเฉพาะบุคคลสำคัญ และบุคคลที่มีชื่อเสียง  การใช้อุปมาอุปมัยเปรียบเทียบ  การใช้เสี้ยวหนึ่งในชีวิตคนมาเป็นสิ่งที่เสนอเรื่อง  เสนอปัญหาและแก้ไขปัญหา  การใช้เรื่องและภาพในแนวแฟนตาซี (Fantasy) ซึ่งอาจเป็นสิ่งที่เกินขอบเขตความจริงหรือเหนือจริงไปบ้าง เป็นต้น ทั้งนี้ สิ่งที่สำคัญก็คือ ต้องพยายามสร้างสรรค์ให้น่าสนใจ หรือสะดุดความสนใจของผู้ชมให้ได้ หรืออย่างน้อยก็ต้องไม่ธรรมดา ดังตัวอย่าง (ศรีพิไล ทองพรม, 2531, หน้า 279-322)
 
สปอตวิทยุโทรทัศน์เพื่อรณรงค์ในเรื่อง อุบัติเหตุ และความปลอดภัย
รายการ                  สัมผัสที่ 6                                              ออกอากาศ.........../................/................
เรื่อง                       แก้วแตก                                                เวลา.........................................................
ความยาว                1 นาที                                                    สถานี........................................................
ฉาก   ภาพ   เสียง
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
 
8.
 
9.
 
10.
11.   LS หญิงคนหนึ่งเดินมาหยิบแก้วน้ำที่ชั้นวางแก้ว
CU หญิงทำแก้วน้ำหลุดมือ
CU ที่พื้นเห็นแก้วตกกระทบพื้นแตกกระจาย
LS หญิงก้มตัวลงจะเอามือกวาดเศษแก้ว
CU ใบหน้าหญิงหันมามองกล้อง แล้วเบลอ
CU หญิงเอามือกวาดเศษแก้ว แล้วสะดุ้ง
LS ใบหน้าของหญิง ยกมือขึ้นดู แสดงสีหน้าเจ็บปวด
LS ภาพข้ามไหล่ เห็นบาดแผลและเลือดที่มืออีกมือหนึ่งจับไว้แน่นด้วยความเจ็บ
CU ใบหน้าหญิงจากเบลอเป็นชัด พยักหน้าแล้ว Zoom out หญิงลุกขึ้นเดินหลุดเฟรม
LS หญิงหยิบไม้กวาด
LS เดินกลับเข้ามาเฟรมถือไม้กวาดมากวาดเศษแล้ว   
 
 
 
ระวัง...อย่ามองข้ามความปลอดภัยมิฉะนั้นอาจเป็นเช่นนี้
 
 
อย่าใช้มือเปล่าเก็บกวาดเศษแก้ว
เพราะจะเป็นอันตรายได้
ควรใช้ไม้กวาด เก็บกวาดให้สะอาดแทน
 
 
อุบัติเหตุป้องกันได้ถ้าไม่ประมาท โปรดอย่ามองข้ามความปลอดภัย
สรุป
 
กระบวนการผลิตรายการวิทยุกระจายเสียง แบ่งออกเป็น 4 ขั้นตอน คือ ขั้นเตรียมการ ขั้นซักซ้อมก่อนออกอากาศ ขั้นออกอากาศ และขั้นประเมินผล
กระบวนการผลิตรายการวิทยุโทรทัศน์แบ่งออกเป็น 4 ขั้นตอน ได้แก่ ขั้นก่อนการถ่ายทำ ขั้นถ่ายทำ ขั้นหลังการถ่ายทำ และขั้นการประเมินผล
การรู้จักศัพท์เทคนิคที่ใช้ในการผลิตรายการวิทยุโทรทัศน์ จะช่วยในการเขียนบทสั่งช่างกล้องเพื่อการถ่ายทำ การเคลื่อนกล้อง และการตัดต่อภาพต่าง ๆ ได้  ซึ่งนักประชาสัมพันธ์จำเป็นจะต้องรู้ในบางคำที่นำมาใช้บ่อย
ในการเขียนบทวิทยุโทรทัศน์ ผู้เขียนบทควรจะทราบข้อกำหนดต่าง ๆ เพื่อที่จะทำให้ง่ายต่อการเขียนและสะดวกต่อการทำงานของฝ่ายผลิตรายการ ข้อกำหนดนั้นแบ่งออกเป็น 5 ส่วนใหญ่ ๆ คือ การวางรูปแบบบทวิทยุโทรทัศน์ ข้อมูลเขียนก่อนบทวิทยุโทรทัศน์ รูปแบบของบทวิทยุโทรทัศน์ ขั้นตอนในการเขียนบทวิทยุโทรทัศน์ และแหล่งข้อมูลเพื่อการค้นคว้า
เช่นเดียวกับการเขียนเพื่อการประชาสัมพันธ์ทางวิทยุกระจายเสียง การเขียนสปอตวิทยุโทรทัศน์เป็นการทำประชาสัมพันธ์ที่เป็นที่นิยม เพราะสามารถดึงดูดใจผู้รับสารเป้าหมายได้ดี